چهل سخن از خداوند سخن

چهل سخن از خداوند سخن

(1)

إغْتَنِمُوا الدُّعاَ عِنْدَ خَمْسَةِ مَواطِنَ: عِنْدَ قِرائَةِ الْقُرْآنِ، وَ عِنْدَ الاْ ذانِ، وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَیْثِ، وَ عِنْدَ الْتِقاِ الصَفَّیْنِ لِلشَّهادَةِ، وَ عِنْدَ دَعْوَةِ الْمَظْلُومِ، فَاِنَّهُ لَیْسَ لَها حِجابٌ دوُنَ الْعَرْشِ.

فرمود: پنج موقع را براى دعا و حاجت خواستن غنیمت شمارید:

موقع تلاوت قرآن ، موقع اذان ، موقع بارش باران ، موقع جنگ و جهاد - فى سبیل اللّه - موقع ناراحتى و آه کشیدن مظلوم .

در چنین موقعیت ها مانعى براى استجابت دعا نیست .

---

(2)

 اَلْعِلْمُ وِراثَةٌ کَریمَةٌ، وَ الاْ دَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَ الْفِکْرَةُ مِرآةٌ صافِیَةٌ، وَ الاْ عْتِذارُ مُنْذِرٌ ناصِحٌ، وَ کَفى بِکَ اَدَباً تَرْکُکَ ما کَرِهْتَهُ مِنْ غَیْرِکَ.

فرمود: علم ؛ ارثیه اى با ارزش ، و ادب ؛ زیورى نیکو، و اندیشه ؛ آئینه اى صاف ، و پوزش خواستن ؛ هشدار دهنده اى دلسوز خواهد بود.

و براى با ادب بودنت همین بس که آنچه براى خود دوست ندارى ، در حقّ دیگران روا نداشته باشى .

---

(3)

اَلْحَقُّ جَدیدٌ وَ إ نْ طالَتِ الاْ یّامُ، وَ الْباطِلُ مَخْذُولٌ وَ إ نْ نَصَرَهُ اقْوامٌ.

فرمود: حقّ و حقیقت در تمام حالات جدید و تازه است گر چه مدّتى بر آن گذشته باشد.

و باطل همیشه پست و بى اساس است گر چه افراد بسیارى از آن حمایت کنند.

---

(4)

اَلدُّنْیا تُطْلَبُ لِثَلاثَةِ اشْیا: اَلْغِنى ، وَ الْعِزِّ، وَ الرّاحَةِ، فَمَنْ زَهِدَ فیها عَزَّ، وَ مَنْ قَنَعَ إ سْتَغْنى ، وَ مَنْ قَلَّ سَعْیُهُ إ سْتَراحَ.

فرمود: دنیا و اموال آن ، براى سه هدف دنبال مى شود: بى نیازى ، عزّت و شوکت ، آسایش و آسوده بودن .

هر که زاهد باشد؛ عزیز و با شخصیّت است ، هر که قانع باشد؛ بى نیاز و غنى گردد، هر که کمتر خود را در تلاش و زحمت قرار دهد؛ همیشه آسوده و در آسایش است .

---

(5)

 لَوْ لاَ الدّینُ وَ التُّقى ، لَکُنْتُ ادْهَى الْعَرَبِ.

فرمود: چنانچه دین دارى و تقواى الهى نمى بود، هر آینه سیاستمدارترین افراد بودم - ولى دین و تقوا مانع سیاست بازى مى شود - .

---

(6)

 اَلْمُلُوکُ حُکّامٌ عَلَى النّاسِ، وَ الْعِلْمُ حاکِمٌ عَلَیْهِمْ، وَ حَسْبُکَ مِنَ الْعِلْمِ انْ تَخْشَى اللّهَ، وَ حَسْبُکَ مِنَ الْجَهْلِ انْ تَعْجِبَ بِعِلْمِکَ.

فرمود: ملوک بر مردم حاکم هستند و علم بر تمامى ایشان حاکم خواهد بود، تو را در علم کافى است که از خداوند ترسناک باشى ؛ و

به دانش و علم خود بالیدن ، بهترین نشانه نادانى است .

---

(7)

ما مِنْ یَوْمٍ یَمُرُّ عَلَى ابْنِ آدَمٍ إ لاّ قالَ لَهُ ذلِکَ الْیَوْمُ: یَابْنَ آدَم انَا یَوُمٌ جَدیدٌ وَ اناَ عَلَیْکَ شَهیدٌ.

فَقُلْ فیَّ خَیْراً، وَ اعْمَلْ فیَّ خَیْرَا، اشْهَدُ لَکَ بِهِ فِى الْقِیامَةِ، فَإ نَّکَ لَنْ تَرانى بَعْدَهُ ابَداً.

فرمود: هر روزى که بر انسان وارد شود، گوید: من روز جدیدى هستم ، من بر اعمال و گفتار تو شاهد مى باشم .

سعى کن سخن خوب و مفید بگوئى ، کار خوب و نیک انجام دهى . من در روز قیامت شاهد اعمال و گفتار تو خواهم بود.

و بدان امروز که پایان یابد دیگر مرا نخواهى دید و قابل جبران نیست .

---

(8)

فِى الْمَرَضِ یُصیبُ الصَبیَّ، کَفّارَةٌ لِوالِدَیْهِ.

فرمود: مریضى کودک ، کفّاره گناهان پدر و مادرش مى باشد.

---

(9)

الزَّبیبُ یَشُدُّ الْقَلْبِ، وَ یُذْهِبُ بِالْمَرَضِ، وَ یُطْفِى ءُ الْحَرارَةَ، وَ یُطیِّبُ النَّفْسَ.

فرمود: خوردن مویز - کشمش سیاه - قلب را تقویت ، مرض ها را برطرف ، و حرارت بدن را خاموش ، و روان را پاک مى گرداند.

---

(10)

 أ طْعِمُوا صِبْیانَکُمُ الرُّمانَ، فَإ نَّهُ اَسْرَعُ لاِ لْسِنَتِهِمْ.

فرمود: به کودکان خود انار بخورانید تا زبانشان بهتر و زودتر باز شود.

---

(11)

اطْرِقُوا اهالیکُمْ فى کُلِّ لَیْلَةِ جُمْعَةٍ بِشَیْءٍ مِنَ الْفاکِهَةِ، کَیْ یَفْرَحُوا بِالْجُمْعَةِ.

فرمود: در هر شب جمعه همراه با مقدارى میوه - یا شیرینى ،... - بر اهل منزل و خانواده خود وارد شوید تا موجب شادمانى آن ها در جمعه گردد.

---

(12)

کُلُوا ما یَسْقُطُ مِنَ الْخوانِ فَإ نَّهُ شِفاٌ مِنْ کُلِّ داٍ بِإ ذْنِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، لِمَنْ اَرادَ انْ یَسْتَشْفِیَ بِهِ.

فرمود: آنچه اطراف ظرف غذا و سفره مى ریزد جمع کنید و بخورید، که همانا هرکس آن ها را به قصد شفا میل نماید، به اذن حق تعالى شفاى تمام دردهاى او خواهد شد.

---

(13)

لا ینبغى للعبد ان یثق بخصلتین : العافیة و الغنى ، بَیْنا تَراهُ مُعافاً اِذْ سَقُمَ، وَ بَیْنا تَراهُ غنیّاً إ ذِ افْتَقَرَ.

فرمود: سزاوار نیست که بنده خدا، در دوران زندگى به دو خصوصیّت اعتماد کند و به آن دلبسته باشد: یکى عافیت و تندرستى و دیگرى ثروت و بى نیازى است .

زیرا چه بسا در حال صحّت و سلامتى مى باشد ولى ناگهان انواع مریضى ها بر او عارض مى گردد و یا آن که در موقعیّت و امکانات خوبى است ، ناگهان فقیر و بیچاره مى شود،

 - پس بدانیم که دنیا و تمام امکانات آن بى ارزش و بى وفا خواهد بود و تنها عمل صالح مفید و سودبخش مى باشد - .

---

(14)

 لِلْمُرائى ثَلاثُ عَلاماتٍ: یَکْسِلُ إ ذا کانَ وَحْدَهُ، وَ یَنْشطُ إ ذاکانَ فِى النّاسِ، وَ یَزیدُ فِى الْعَمَلِ إ ذا اُثْنِىَ عَلَیْهِ، وَ یَنْقُصُ إ ذا ذُمَّ.

فرمود: براى ریاکار سه نشانه است : در تنهائى کسل و بى حال ، در بین مردم سرحال و بانشاط مى باشد.

هنگامى که او را تمجید و تعریف کنند خوب و زیاد کار مى کند و اگر انتقاد شود سُستى و کم کارى مى کند.

---

(15)

اَوْحَى اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى إ لى نَبیٍّ مِنَ الاْ نْبیاِ: قُلْ لِقَوْمِکَ لا یَلْبِسُوا لِباسَ أ عْدائى ، وَ لا یَطْعَمُوا مَطاعِمَ أ عْدائى ، وَ لایَتَشَکَّلُوا بِمَش اکِلِ اعْدائى ، فَیَکُونُوا أ عْدائى .

فرمود: خداوند تبارک و تعالى بر یکى از پیامبرانش وحى فرستاد : به امّت خود بگو:

لباس دشمنان مرا نپوشند و غذاى دشمنان مرا میل نکنند و هم شکل دشمنان من نگردند، وگرنه ایشان هم دشمن من خواهند بود.

---

(16)

 اَلْعُقُولُ أ ئِمَّةُ الا فْکارِ، وَ الاْ فْکارُ أ ئِمَّةُ الْقُلُوبِ، وَ الْقُلُوبُ أ ئِمَّةُ الْحَواسِّ، وَ الْحَواسُّ أ ئِمَّةُ الاْ عْضاِ.

فرمود: عقل هر انسانى پیشواى فکر و اندیشه اوست ؛ و فکر پیشواى قلب و درون او خواهد بود؛ و قلب پیشواى حوّاس پنج گانه مى باشد، و حوّاس پیشواى تمامى اعضا و جوارح است .

---

(17)

 تَفَضَّلْ عَلى مَنْ شِئْتَ فَانْتَ امیرُهُ، وَ اسْتَغِْنِ عَمَّنْ شِئْتَ فَانْتَ نَظیرُهُ، وَ افْتَقِرْ إ لى مَنْ شِئْتَ فَانْتَ أ سیرُهُ.

فرمود: بر هر که خواهى نیکى و احسان نما، تا رئیس و سرور او گردى ؛ و از هر که خواهى بى نیازى جوى تا همانند او باشى .

و خود را نیازمند هر که خواهى بدان - و از او تقاضاى کمک نما - تا اسیر او گردى .

---

(18)

 اعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ، لاِ نَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعادِ وَ الْمَعاشِ، وَ أ ذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ، لاِ نَّ صاحِبَهُ اصَمُّ، ابْکَمٌ، اعْمى ، حَیْرانٌ.

فرمود: عزیزترین عزّت ها علم و کمال است ، براى این که شناخت معاد و تامین معاشِ انسان ، به وسیله آن انجام مى پذیرد.

و پست ترین ذلّت ها جهل و نادانى است ، زیرا که صاحبش همیشه در کرى و لالى و کورى مى باشد و در تمام امور سرگردان خواهد بود.

---

(19)

جُلُوسُ ساعَةٍ عِنْدَ الْعُلَماِ احَبُّ إ لَى اللّهِ مِنْ عِبادَةِ الْفِ سَنَةٍ، وَ النَّظَرُ إ لَى الْعالِمِ أ حَبُّ إ لَى اللّهِ مِنْ إ عْتِکافِ سَنَةٍ فى بَیْتِ اللّهِ، وَ زیارَةُ الْعُلَماِ أ حَبُّ إ لَى اللّهِ تَعالى مِنْ سَبْعینَ طَوافاً

 حَوْلَ الْبَیْتِ، وَ افْضَلُ مِنْ سَبْعینَ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ مَقْبُولَةٍ، وَ رَفَعَ اللّهُ تَعالى لَهُ سَبْعینَ دَرَجَةً، وَ أ نْزَلَ اللّهُ عَلَیْهِ الرَّحْمَةَ، وَ شَهِدَتْ لَهُ الْمَلائِکَةُ: انَّ الْجَنَّةَ وَ جَبَتْ لَهُ.

فرمود: یک ساعت در محضر علما نشستن - که انسان را به مبدا و معاد آشنا سازند - از هزار سال عبادت نزد خداوند محبوب تر خواهد بود.

توجّه و نگاه به عالِم از إ عتکاف و یک سال عبادت - مستحبّى - در خانه خدا بهتر است .

زیارت و دیدار علما، نزد خداوند از هفتاد مرتبه طواف اطراف کعبه محبوب تر خواهد بود، و نیز افضل از هفتاد حجّ و عمره قبول شده مى باشد.

همچنین خداوند او را هفتاد مرحله ترفیعِ درجه مى دهد و رحمت و برکت خود را بر او نازل مى گرداند، و ملائکه شهادت مى دهند به این که او اهل بهشت است .

---

(20)

یَابْنَ آدَم ، لاتَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ الَّذى لَمْ یَاتِکَ عَلى یَوْمِکَ الَّذى أ نْتَ فیهِ، فَإ نْ یَکُنْ بَقِیَ مِنْ اجَلِکَ، فَإ نَّ اللّهَ فیهِ یَرْزُقُکَ.

فرمود: اى فرزند آدم ، غُصّه رزق و آذوقه آن روزى که در پیش دارى و هنوز نیامده است نخور، زیرا چنانچه زنده بمانى و عمرت باقى باشد

خداوند متعال روزىِ آن روز را هم مى رساند.

(21)

قَدْرُ الرَّجُلِ عَلى قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ شُجاعَتُهُ عَلى قَدْرِ نَفَقَتِهِ، وَ صِداقَتُهُ عَلى قَدْرِ مُرُوَّتِهِ، وَ عِفَّتُهُ عَلى قَدْرِ غِیْرَتِهِ.

فرمود: ارزش هر انسانى به قدر همّت اوست ، و شجاعت و توان هر شخصى به مقدار گذشت و إ حسان اوست ، و درستکارى و صداقت او به قدر جوانمردى اوست

، و پاکدامنى و عفّت هر فرد به اندازه غیرت او خواهد بود.

---

(22)

مَنْ شَرِبَ مِنْ سُؤْرِ اخیهِ تَبَرُّکا بِهِ، خَلَقَ اللّهُ بَیْنَهُما مَلِکاً یَسْتَغْفِرُ لَهُما حَتّى تَقُومَ السّاعَةُ.

فرمود: کسى که دهن خورده برادر مؤ منش را به عنوان تبرّک میل نماید، خداوند متعال ملکى را مامور مى گرداند تا براى آن دو نفر تا روز قیامت طلب آمرزش و مغفرت نماید.

---

(23)

لاخَیْرَ فِى الدُّنْیا إ لاّ لِرَجُلَیْنِ: رَجَلٌ یَزْدادُ فى کُلِّ یَوْمٍ إ حْسانا، وَ رَجُلٌ یَتَدارَکُ ذَنْبَهُ بِالتَّوْبَةِ، وَ انّى لَهُ بِالتَّوْبَةِ، وَاللّه لَوْسَجَدَ حَتّى یَنْقَطِعَ عُنُقُهُ ما قَبِلَ اللّهُ مِنْهُ إ لاّ بِوِلایَتِنا اهْلِ الْبَیْتِ.

فرمود: خیر و خوبى در دنیا وجود ندارد مگر براى دو دسته :

دسته اوّل آنان که سعى نمایند در هر روز، نسبت به گذشته کار بهترى انجام دهند. دسته دوّم آنان که نسبت به خطاها و گناهان گذشته خود پشیمان و سرافکنده گردند و توبه نمایند، و

 توبه کسى پذیرفته نیست مگر آن که با اعتقاد بر ولایت ما اهل بیت عصمت و طهارت باشد.

---

(24)

عَجِبْتُ لاِ بْنِ آدَمٍ، أ وَّلُهُ نُطْفَةٌ، وَ آخِرُهُ جیفَةٌ، وَ هُوَ قائِمٌ بَیْنَهُما وِعاٌ لِلْغائِطِ، ثُمَّ یَتَکَبَّرُ.

فرمود: تعجبّ مى کنم از کسى که اوّلش قطره اى آب ترش شده و عاقبتش لاشه اى متعفّن - بد بو - خواهد بود و خود را ظرف فضولات قرار داده است ،

با این حال تکبّر و بزرگ منشى هم مى نماید.

---

(25)

إ یّاکُمْ وَ الدَّیْن ، فَإ نَّهُ هَمُّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلُّ بِالنَّهارِ.

فرمود: از گرفتن نسیه و قرض ، خود را برهانید، چون که سبب غم و اندوه شبانه و ذلّت و خوارى در روز خواهد گشت .

---

(26)

إ نَّ الْعالِمَ الْکاتِمَ عِلْمَهُ یُبْعَثُ انْتَنَ اهْلِ الْقِیامَةِ، تَلْعَنُهُ کُلُّ دابَّةٍ مِنْ دَوابِّ الاْ رْضِ الصِّغارِ.

فرمود: آن عالم و دانشمندى که علم خود را - در بیان حقایق - براى دیگران کتمان کند، روز قیامت با بدترین بوها محشور مى شود

و مورد نفرت و نفرین تمام موجودات قرار مى گیرد.

---

(27)

یا کُمَیْلُ، قُلِ الْحَقَّ عَلى کُلِّ حالٍ، وَوادِدِ الْمُتَّقینَ، وَاهْجُرِ الفاسِقینَ، وَجانِبِ المُنافِقینَ، وَلاتُصاحِبِ الخائِنینَ.

فرمود: در هر حالتى حقّ را بگو و مدافع آن باش ، دوستى و معاشرت با پرهیزگاران را ادامه ده ، و از فاسقین و معصیت کاران کناره گیرى کن ،

 و از منافقان دورى و فرار کن ، و با خیانتکاران همراهى و هم نشینى منما.

---

(28)

فى وَصیَّتِهِ لِلْحَسَنِ علیه السلام : سَلْ عَنِ الرَّفی قِ قَبْلَ الطَّری قِ، وَعَنِ الْجارِ قَبْلَ الدّارِ.

ضمن سفارشى به فرزندش امام حسن علیه السلام فرمود:

پیش از آن که بخواهى مسافرت بروى ، رفیق مناسب راه را جویا باش ، و پیش از آن که منزلى را تهیّه کنى همسایگان را بررسى کن که چگونه هستند.

---

(29)

 اِعْجابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ دَلیلٌ عَلى ضَعْفِ عَقْلِهِ.

فرمود: فخر کردن انسان به خودش ، نشانه کم عقلى او مى باشد.

---

(30)

 ایُّهَا النّاسُ، إِیّاکُمْ وُحُبَّ الدُّنْیا، فَإِنَّها رَاْسُ کُلِّ خَطیئَةٍ، وَبابُ کُلِّ بَلیَّةٍ، وَداعى کُلِّ رَزِیَّةٍ.

فرمود: اى گروه مردم ، نسبت به محبّت و علاقه به دنیا مواظب باشید، چون که علاقه و محبّت به دنیا اساس هر خطا و انحرافى است ،

و دروازه هر بلا و گرفتارى است ، و نزدیک کننده هر فتنه و آشوب ؛ و نیز آورنده هر مصیبت و مشکلى است .

---

(31)

السُّکْرُ ارْبَعُ السُّکْراتِ: سُکْرُ الشَّرابِ، وَسُکْرُ الْمالِ، وَسُکْرُ النَّوْمِ، وَسُکْرُ الْمُلْکِ.

فرمود: مستى در چهار چیز است : مستى از شراب (و خمر)، مستى مال و ثروت ، مستى خواب ، مستى ریاست و مقام .

---

(32)

 اللِّسانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّیَ عَنْهُ عَقَرَ.

فرمود: زبان ، همچون درّنده اى است که اگر آزاد باشد زخم و جراحت (سختى به جسم و ایمان ) خواهد زد.

---

(33)

یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظّالِمِ اشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ.

فرمود: روز داد خواهى مظلوم بر علیه ظالم سخت تر است از روزى که ظالم ستم بر مظلوم مى کند.

---

(34)

فِى الْقُرْآنِ نَبَاُ ما قَبْلَکُمْ، وَخَبَرُ ما بَعْدَکُمْ، وَحُکْمُ ما بَیْنِکُمْ.

فرمود: قرآن احوال گذشتگان ، و أ خبار آینده را در بردارد، و شرح وظایف شما را بیان کرده است .

---

(35)

نَزَلَ الْقُرْآنُ اثْلاثا، ثُلْثٌ فینا وَفى عَدُوِّنا، وَثُلْثٌ سُنَنٌ وَ امْثالٌ، وَثُلْثٌ فَرائِض وَاحْکامٌ.

فرمود: نزول قرآن بر سه قسمت است : یک قسمت آن درباره اهل بیت عصمت و طهارت : و دشمنان و مخالفان ایشان ؛ و قسمت دیگر آن ، اخلاقیّات و ضرب المثلها؛

و قسمت سوّم در بیان واجبات و احکام إ لهى مى باشد.

---

(36)

الْمُؤْمِنُ نَفْسُهُ مِنْهُ فى تَعَبٍ، وَالنّاسُ مِنْهُ فى راحَةٍ.

فرمود: مؤ من آن کسى است که خود را به جهت رفاه مردم در زحمت بیندازد و دیگران از او در أ منیت و آسایش باشند.

---

(37)

کَتَبَ اللّهُ الْجِهادَ عَلَى الرِّجالِ وَالنِّساِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذْلُ مالِهِ وَنَفْسِهِ حَتّى یُقْتَلَ فى سَبیلِ اللّه ، وَجِهادُ الْمَرْئَةِ انْ تَصْبِرَ عَلى ماتَرى مِنْ اذى زَوْجِها وَغِیْرَتِهِ.

فرمود: خداوند جهاد را بر مردان و زنان لازم دانسته است . پس جهاد مرد، آن است که از مال و جانش بگذرد تا جائى که در راه خدا کشته و شهید شود.

و جهاد زن آن است که در مقابل زحمات و صدمات شوهر و بر غیرت و جوانمردى او صبر نماید.

---

(38)

فى تَقَلُّبِ الاْ حْوالِ عُلِمَ جَواهِرُ الرِّجالِ.

فرمود: در تغییر و دگرگونى حالات و حوادث ، فطرت و حقیقت اشخاص شناخته مى شود.

---

(39)

إ نّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَلا حِسابَ، وَغَدا حِسابٌ وَلا عَمَل .

فرمود: امروزه - در دنیا - زحمت و فعالیّت ، بدون حساب است و فرداى قیامت ، حساب و بررسى اعمال و دریافت پاداش است .

---

(40)

 إ تَّقُوا مَعَاصِیَ اللّهِ فِى الْخَلَواتِ فَإ نَّ الشّاهِدَ هُوَ الْحاکِم .

فرمود: دورى و اجتناب کنید از معصیت هاى إ لهى ، حتّى در پنهانى ، پس به درستى که خداوند شاهد اعمال و نیّات است ؛ و نیز او حاکم و قاضى خواهد بود.